Tijdens de parlementaire behandeling in 2018 van het ‘Wetsvoorstel herstel en afwikkeling van verzekeraars’ is de introductie van een verzekeringsgarantiestelsel in Nederland aan de orde gekomen, waarbij de Minister van Financiën had toegezegd dat er een onderzoek naar de kosten en baten van een verzekeringsgarantiestelsel in Nederland zou worden uitgevoerd.
EIOPA publiceerde op 17 december 2020 haar advies over de herziening van de Solvency II richtlijn aan de Europese Commissie (EC). EIOPA neemt het standpunt in dat iedere lidstaat over een vorm van nationaal verzekeringsgarantiestelsel dient te beschikken voor het geval een verzekeraar faalt. Tevens adviseert EIOPA minimumharmonisatie ten aanzien van aspecten van een verzekeringsgarantiestelsel.
Eind 2021 heeft KPMG in opdracht van het Ministerie van Financiën onderzoek gedaan met als doel om inzicht te krijgen in de voor- en nadelen van het invoeren van een verzekeringsgarantiestelsel voor bepaalde verzekeringsproducten in Nederland. Ook om de haalbaarheid van de financiering van een verzekeringsgarantiestelsel voor deze verzekeringsproducten te onderzoeken. KPMG heeft haar rapport op 25 februari jl. afgerond.
Belang voor financiële stabiliteit van een verzekeringsgarantiestelsel
Levensverzekeraars behalen al enige tijd, mede als gevolg van langdurige lage rentestand, lage rendementen, terwijl hoge verplichtingen uit verzekeringsovereenkomsten bestaan. De schadeverzekeringssector staat eveneens onder druk. Hoewel verzekeraars in veel opzichten op banken lijken, is het verzekeringsbedrijf in bepaalde opzichten wezenlijk anders dan het bankbedrijf. Terwijl bij banken er een zichtbare tijdsdruk is bij (dreiging van) insolventie die kan leiden tot een bank run, speelt dit beperkt bij verzekeraars.
Voor verzekerden worden de gevolgen van een acute insolventie van bijvoorbeeld levensverzekeraars in veel gevallen slechts op termijn, soms pas na jaren merkbaar. Ook kennen verzekeraars geen stelsel dat vergelijkbaar is met het depositogarantiestelsel voor banken. Bij (de dreiging van) insolventie kan grote schade optreden voor polishouders, en kunnen de maatschappelijke gevolgen groot zijn. Bijvoorbeeld bij levensverzekeringen die voorzien in uitkeringen voor levensonderhoud. De curator keert periodieke uitkeringen uit aan polishouders bij het falen van een verzekeraar, echter kan sprake zijn van kortingen indien er niet voldoende voorzieningen aanwezig zijn. Het feit dat er gekort moet worden kan als gevolg hebben dat polishouders het vertrouwen verliezen in de gehele verzekeringsmarkt.
Huidige vangnet ter bescherming van polishouders
Het falen van een verzekeraar is niet 100% uitgesloten. Polishouders genieten nu geen enkele bescherming, anders dan een resolutieregime als gedefinieerd in de vorm van de Wet herstel en afwikkeling verzekeraars. Wanneer een verzekeraar faalt of dreigt te falen, kan onder toezicht van de afwikkelingsautoriteit DNB een besluit worden genomen tot het afwikkelen van de verzekeraar en tot het inzetten van het afwikkelinstrumentarium. Zowel bij het falen als in resolutie kan de verzekeringsportefeuille worden gecontinueerd met behulp van een overdracht, eventueel in combinatie met een wijziging of korting van polisvoorwaarden.
In 2019 werd de enige bescherming voor polishouders, namelijk de ‘Opvangregeling voor levensverzekeraars (artikel 3:149 e.v. Wft)‘ van het Verbond van Verzekeraars afgeschaft. De regeling werd in 2001 ingevoerd na het faillissement van levensverzekeraar Vie d’Or. De regeling is in 2019 komen te vervallen bij de invoering van de Wet herstel en afwikkeling verzekeraars, waarmee De Nederlandsche Bank meer bevoegdheden kreeg om eerder in te grijpen bij een verzekeraar. De opvangregeling zou namelijk in strijd zijn geweest met Europese wet- en regelgeving. Een alternatief voor de opvangregeling werd in 2019 dus niet ingevoerd.
Rol van een verzekeringsgarantiestelsel
Een verzekeringsgarantiestelsel kan voorzien in compensatie aan polishouders die worden gekort als gevolg van het falen van een verzekeraar. Daarnaast kan een verzekeringsgarantiestelsel ervoor zorgen dat verzekeringspolissen gecontinueerd worden bij falen van een verzekeraar. Om dit te bewerkstelligen zal een doelbedrag moeten worden vastgesteld en bereikt middels inleg. Tevens zal het geld beheerd moeten worden.
Er zijn verschillende mogelijke functies denkbaar voor een verzekeringsgarantiestelsel: (1) compensatie van polishouders bij liquidatie; (2) bijstorting van kapitaal ten behoeve van een overdracht van de polis portefeuille; en (3) toevoeging van uitkeringen gedurende de looptijd (run-off). Opgemerkt dient te worden dat inzet van een verzekeringsgarantiestelsel aan de regels van het Europese staatsteunkader moet voldoen. Bij de verschillende mogelijke functies moet rekening gehouden worden met risico’s ten aanzien van rente-effecten bij de bepaling van het doelbedrag (i.e. het behaalde rendement bepaalt of het voorgenomen doelbedrag wel of niet behaald kan worden).
Zowel bij afwikkeling als bij falen van een verzekeraar kan een verzekeringsgarantiestelsel bijdragen aan het beperken van kortingen voor polishouders. Het geheel voorkomen van kortingen kan niet per definitie gegarandeerd worden bij implementatie van verzekeringsgarantiestelsel.
Onderzoek door KPMG
Het onderzoek van KPMG richt zich op de volgende hoofdvraag:
“Wat zijn de kosten en baten, in brede zin, van een IGS in Nederland voor de verschillende geïdentificeerde verzekeringsproducten, gebaseerd op een aantal
basisuitgangspunten, voor zowel nieuwe als bestaande polishouders, gegeven de karakteristieken van de Nederlandse verzekeringsmarkt?”
Het rapport van KPMG geeft een indicatie van de kosten die met een verzekeringsgarantiestelsel zouden zijn gemoeid. In het geval van schadeverzekeringen zijn deze beperkt, maar in het geval van levensverzekeringen zijn deze kosten al snel hoog. Ook blijkt uit het onderzoek dat er veel keuzes te maken zijn met betrekking tot de inrichting van een verzekeringsgarantiestelsel, zoals de functie van een verzekeringsgarantiestelsel (aan wie en met het oog op welk doel biedt het financiële ondersteuning?), de hoogte van de vergoedingen door een verzekeringsgarantiestelsel (en daarmee het eigen risico voor polishouders), de onderliggende aannames zoals de veronderstelde tekorten in de boedel van een falende verzekeraar, de branches die binnen de dekking van een verzekeringsgarantiestelsel vallen en de keuze in de grondslagen voor een verzekeringsgarantiestelsel.
KPMG trekt geen conclusies in haar rapport, maar geeft inzicht in de mogelijkheden voor een verzekeringsgarantiestelsel in Nederland.
Meer informatie
Zuur! Opvangregeling levensverzekeraars in 2019 afgeschaft…
EIOPA: bescherm verzekeringnemers in geval van faillissement!
2022-02-15 Onderzoek KPMG naar kosten en baten van een Insurance Guarantee Scheme
2022-04-05 Aanbiedingsbrief minister KPMG kosten en baten verzekeringsgarantiestelsel